Nội thất từ đường không chỉ là những món đồ gỗ được bài trí trong không gian thờ cúng, mà còn thể hiện đạo hiếu và tinh thần thờ phụng tổ tiên từ ngàn đời của người Việt. Mỗi món đồ được bày biện đều mang trong mình giá trị tâm linh sâu sắc. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết những món nội thất từ đường trong kiến trúc nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ.
Bộ gian thờ đầy đủ trong nhà từ đường
Cấu trúc nội thất từ đường Bắc Bộ
Mỗi chi tiết nội thất bên trong không gian từ đường đều mang giá trị biểu tượng, phản ánh sự sắp xếp thứ bậc chặt chẽ theo nguyên tắc “trên dưới tôn ti, trước sau thứ bậc”. Đây cũng là một lối tư duy kiến trúc mang tính trật tự và tính lễ nghi cao của người xưa.
Không gian tam cấp
Nhà từ đường Bắc Bộ truyền thống thường được chia làm ba cấp không gian chính, tượng trưng cho sự phân tầng rõ ràng giữa các bậc trong gia đình và giữa trần tục với tâm linh:
- Tiền đường (cấp ngoài cùng): Là nơi tiếp khách, hành lễ, hoặc tổ chức các cuộc họp họ. Không gian này thường thoáng đãng, mở rộng với sân, vườn trước – tạo sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên.
- Trung đường (cấp giữa): Là khu vực chuyển tiếp, nơi đặt sập thờ và các vật phẩm phục vụ nghi lễ. Trung đường cũng là không gian tổ chức các nghi thức quan trọng như lễ giỗ, lễ cúng tổ.
- Hậu cung (cấp trong cùng): Là nơi đặt án gian, khám thờ, ngai thờ và bài vị tổ tiên. Đây là vùng “cấm địa” trang nghiêm nhất, thể hiện lòng thành kính tuyệt đối đối với các bậc tiền nhân.
Bố trí nội thất bên trong nhà từ đường
Bên trong từ đường, mọi yếu tố nội thất đều được sắp đặt theo trình tự nghiêm ngặt, phù hợp với nguyên tắc phong thủy và thẩm mỹ cổ truyền. Những chi tiết tưởng chừng nhỏ nhưng lại mang giá trị biểu tượng sâu sắc:
- Gian chính giữa (Thượng tâm): Là nơi đặt bàn thờ chính (án gian), ,sập thờ, khám thờ, ngai thờ – tượng trưng cho trục kết nối trời đất và tổ tiên. Đây là không gian chính của cả ngôi nhà, luôn được chăm chút kỹ lưỡng nhất.
- Hậu cung (nếu có): Là nơi sắp xếp các bàn thờ phụ, hoành phi – câu đối, giá nến, lọ hoa, hạc thờ… tạo thế cân đối, đối xứng, vừa đẹp về hình thức, vừa vững về phong thủy.
- Gian bên (gian chái): Có thể dùng làm nơi lưu giữ gia phả, tủ thờ, hoặc phòng chuẩn bị đồ cúng trong những dịp giỗ lễ lớn.
7 món nội thất không thể thiếu trong nhà từ đường Bắc Bộ
Dưới đây là 7 món nội thất không thể thiếu, góp phần tạo nên vẻ đẹp truyền thống và trang nghiêm cho nhà từ đường.
Án gian
Án gian là bàn thờ chính trong không gian từ đường, thường được đặt trang trọng ở vị trí trung tâm, nơi an vị bài vị tổ tiên cùng các vật phẩm thờ tự quan trọng. Những đường nét chạm trổ tỉ mỉ trên án gian như hoa văn tứ linh hay các họa tiết hoa lá cách điệu đều thể hiện sự trân quý và lòng thành kính sâu sắc của con cháu với cội nguồn.
Cửa võng
Treo giữa các cột cái trong gian thờ, cửa võng không chỉ là yếu tố trang trí mà còn giữ vai trò phân tách không gian linh thiêng với đời sống thường nhật. Với những đường nét rồng phượng uốn lượn, cửa võng góp phần tạo nên vẻ đẹp uy nghiêm và không khí trang trọng cho nơi thờ tự.
Sập thờ
Sập thờ là nơi bày biện lễ vật như lư hương, mâm bồng, chân đèn… thường được chế tạo bằng các chất liệu gỗ quý, đắt đỏ. Không chỉ mang giá trị thờ cúng, món nội thất từ đường này còn giúp không gian nhà thờ thêm phần ấm cúng, trang nghiêm với nhiều các hoa văn cổ kính, tinh xảo – đúng tinh thần “trên kính dưới nhường”.
Hoành phi – câu đối
Hoành phi và câu đối là những lời răn dạy, nhắc nhớ đạo hiếu – đạo làm người, thường treo ở vị trí trang trọng phía trên bàn thờ. Những chữ Hán nho nhã được chạm khắc công phu, mạ vàng hoặc sơn son thếp bạc, không chỉ là điểm nhấn mỹ thuật mà còn là biểu tượng cho nếp nhà, gia phong.
Khám thờ – ngai thờ
Là nơi đặt bài vị cao nhất trong không gian thờ, khám thờ và ngai thờ được chế tác cầu kỳ từ gỗ quý, thể hiện sự thiêng liêng và lòng biết ơn sâu sắc dành cho các bậc tiền nhân. Mỗi đường nét chạm trổ đều mang ý nghĩa cát tường, thể hiện sự nâng niu, trân trọng với nguồn cội.
Bàn độc – hương án phụ
Bên cạnh bàn thờ chính, các bàn độc và hương án phụ được bài trí nhằm phục vụ những nghi thức thờ cúng truyền thống. Đây là nơi sắp đặt các vật phẩm phụ trợ, tạo sự thuận tiện trong các dịp lễ tết, giỗ chạp, đồng thời hoàn thiện không gian tâm linh một cách hài hòa.
Vật phẩm bổ trợ
Bên cạnh các món nội thất từ đường trên, không thể thiếu trong mỗi gian thờ là các vật phẩm như đèn dầu, lư hương, mâm bồng, lọ hoa, ống hương… Những món đồ tưởng chừng nhỏ bé này lại góp phần làm nên bầu không khí linh thiêng, ấm cúng – nơi con cháu trở về, thắp nén hương lòng hướng về tổ tiên.
Bàn thờ được bố trí trang nghiêm
Nội thất từ đường đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ nề nếp gia phong và thể hiện lòng thành kính với tổ tiên. Hy vọng qua bài viết, quý vị đã có cái nhìn toàn diện hơn về các hạng mục nội thất quan trọng trong nhà từ đường.
>> Xem thêm: Bí quyết làm nhà từ đường đẹp: Tinh hoa kiến trúc Việt
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo thêm video về nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ
>Tham khảo kiến thức nhà gỗ
